KABIZLIK NEDÝR?

Konstipasyon, baðýrsak hareketlerinin normale göre azalmasý anlamýna gelir. Baðýrsak fonksiyonu, normal olarak bireyden bireye farklýlýk gösterir. Bir kiþi için günde 3 defa dýþkýlama normal iken baþka birisi için haftada 3 defa dýþkýlama normal sayýlabilir. Taným olarak kabýzlýk dýþkýlama iþleminin haftada 2 yada daha az olmasýna denir. Bazý insanlar kabýzlýðýn anlamýný dýþkýlama güçlüðü veya sert dýþký diye kabul ederler. Bu yanlýþ bir inanýþtýr.

Uluslar arasý bir toplantýda (Roma kriterleri) aþaðýda yazýlý kriterlerden en az iki tanesinin veya daha fazlasýnýn, bir yýl içinde en az 12 hafta devam etmesi (ardýþýk olmasý gerekmez) halinde durumun, kabýzlýk rahatsýzlýðý olarak kabul edilmesi kararlaþtýrýlmýþtýr.

- Dýþkýlama sýrasýnda ýkýnma (tüm dýþkýlamalarýn %25 den fazlasýnda ýkýnma ihtiyacý duyulmasý)

- Parça parça veya sert dýþký yapma (tüm dýþkýlamalarýn %25 den fazlasýnda parça parça veya sert dýþký yapma)

- Tam boþalamama hissi (tüm dýþkýlamalarýn %25 den fazlasýnda parça tam boþalamama hissi olmasý)

- Dýþkýlama sýrasýnda týkanma (engellenme) hissi (tüm dýþkýlamalarýn %25 den fazlasýnda dýþkýlama sýrasýnda týkanma (engellenme) hissi)

- Dýþkýlama sýrasýnda destek olma (tüm dýþkýlamalarýn %25 den fazlasýnda dýþkýlama sýrasýnda parmakla veya elle pelvik tabana destek olma)

- Haftada 2 yada daha az dýþkýlama

KABIZLIK ve TOPLUMDAKÝ ÖNEMÝ

Mide baðýrsak kanalý hastalýklarý içinde kabýzlýk, en sýk doktora müracaat edilen hastalýklardan biridir. En fazla ileri yaþta gözlenmesine karþýn toplumun her kesimini etkileyebilir. Kadýnlar erkekler göre 2 3 kat fazla etkilenir.

NORMAL DIÞKILAMA NASIL MEYDANA GELÝR ?

Yemeklerden sonra sindirilmeyen besinler ince baðýrsaklarý geçip 2-3 saat içinde kalýn baðýrsaða ulaþýr. Kalýn baðýrsak içine gelen artýklar ancak 2-5 gün içinde dýþký olarak dýþarý atýlýrlar. Normalde kalýn baðýrsaða gelen atýklar sývý haldedir. Kalýn baðýrsak içinde ilerlerken su emilir ve baðýrsaðýn sað tarafýnda katýlaþmaya baþlar. Kalýn baðýrsaðýn sol tarafý ise depo görevi görür. Kiþi yemek yediðinde midesine gelen gýdalar baðýrsak içindeki özel bir refleks yolu ile ( gastrokolik refleks ) kalýn baðýrsaða uyarý gönderir. Bu refleks yol kalýn baðýrsakta kasýlma meydana getirir ve dýþkýlama iþlevi sosyal ortam uygun ise geçekleþir. Sabah sýklýkla kahvaltý sýrasýnda kiþinin dýþkýlama ihtiyacý hissetmesinin nedeni aynýdýr. Gýda artýklarý kalýn baðýrsaðýn en son kýsmýna (rektum) geldiðinde dýþkýlama ihtiyacý oluþur. Pelvis (leðen kemiðinin iç kýsmý) tabanýný oluþturan kaslar (levator ani, puborektalis) dýþkýlama sýrasýnda aktif görev alýrlar. (RESÝM) Puborektalis kasý kalýn baðýrsaðýn son kýsmýnýn aþaðýdan destekleyerek dýþký kontrolüne yardýmcý olur. Dýþký kontrolünü saðlayan diðer önemli iki yapý, makatý çevreleyen kaslardýr. Bu kaslara iç ve dýþ anal sfinkter kaslarý denir.

Rektumda (kalýn baðýrsaðýn en son bölümü) gýda artýklarýnýn birikmesi, dýþkýlama ihtiyacýna neden olur. Dýþkýlama hissi makatý kontrol eden iç kýsmýndaki kasta gevþemeye neden olur. Bu dýþkýnýn makata doðru daha fazla ilerlemesine ve dýþkýlama hissinin ne ile oluþtuðunun vucüt tarafýndan anlaþýlmasýný saðlar. Böylelikle kiþi dýþkýlama hisinin gaz mý yoksa katý gýda artýklarýndan mý olduðu farkýný algýlayabilir. Bu da gaz çýkartmak için her seferinde tuvalete gitmeyi önler.

Dýþkýlama iþlevi için puborektalis ve makatý kontrol eden kaslarýn gevþemesine ihtiyac vardýr. Ikýnma ile pelvis tabaný düzleþir, anal kanal ve rektum arasýndaki açýlanma kaybolur. Dýþkýlama sýrasýnda oturma, karýn içi basýncýný artýrýr ve kiþinin daha kolay bir þekilde dýþkýlamasýna yardýmcý olur.

Kalýn baðýrsaðýn (kolon) en önemli görevi, vücudun ihtiyacý olan suyun kana geri emilmesini saðlamak ve böylelikle dýþký ile su kaybýný engellemektir. Bu nedenle su ve gýda artýklarý kolona (kalýn baðýrsaða) geldiðinde suyun fazlasý emilmektedir. Kalýn baðýrsak içindeki sývýnýn (safra, sindirim sývýlarý, gýdalarla alýnan sývý) % 90 ýný geri emer. Geriye kalan sindirilmiþ gýda artýklarýndan dýþký meydana gelir. Dýþký içinde bulunan sindirilmemiþ lifler (fiber) su tutma özelliðine sahiptir. Bu liflerin tuttuðu su oraný ile dýþký yumuþar, þekillenir ve dýþkýlama iþlevi kolaylaþýr.
KABIZLIK NASIL GELÝÞÝR?

Hipotiroidi (tiroid bezinin yetersiz çalýþmasý), þeker hastalýðý ve romatizmal hastalýklarýn seyri sýrasýnda kabýzlýk oluþabilir. Ayrýca kalýn baðýrsaðýn yapýsal bozukluklarýn da , darlýklarýnda, ve týkanýklýða neden olan hastalýklarýnda da kabýzlýk görülebilir.

Dýþkýlama sýrasýnda puborektalis ve makatý kontrol eden dýþ kýsmýndaki kaslar yeterince gevþememesi dýþkýlama iþlemini engeller. Yine bu bölgedeki kaslarýn koordineli çalýþmamasý fonksiyonel bir týkanýklýða neden olur. Doðmalýk bir hastalýk olan Hirshsprung hastalýðýnda kas gevþemesindeki düzensizlikler nedeni ile çocukluk döneminde baþlayan kabýzlýk ortaya çýkar.

Kalýn baðýrsak duvarýnda bulunan kas kasýlmalarý dýþkýnýn anüs e (makata) doðru ilerlemesini saðlar. Bunu da düzenleyen sinir uyarýlarýdýr. Kas ve sinir uyarýlarýndaki düzensizlik kalýn baðýrsak geçiþ süresini uzatýr. Bu durum kabýzlýða neden olur. Kabýzlýða neden olan diðer hastalýklar yüzünden (aþaðýda listede) baðýrsak kontraksiyonlarý bozulduðunda da dýþký yavaþ ilerler. Bu da kolonun çok fazla su emmesine, sert ve kuru dýþký oluþumuna neden olur. Sertleþen dýþký hareket ettiðinde aðrýya neden olur.

ÝLAÇ KULLANIMI KABIZLIÐA NEDEN OLUR MU ?

Bazý ilaçlarýn kullanýmý kabýzlýða neden olabilir veya bulgularý þiddetlendirir. Aðrý kesiciler, anti-depresan ilaçlar, antiparkinson ilaçlar, trankilizanlar, kan basýncýný düzenleyen ilaçlar (kalsiyum kanal blokürleri), diüretikler (potasyum kaybýna neden olanlar), demir preparatlarý, kalsiyum kullanýmý, ve aliminyum veya kalsiyum içeren antiasit alýnmasý kabýzlýða neden olabilir.

Aslýnda kabýz olmayan bazý bireyler, her gün dýþkýlama yapabilmek için aldýklarý bazý laksatifler nedeni ile ilaç baðýmlý duruma gelebilirler. Bu da problemin daha da büyümesine neden olur.

BELÝRTÝ VE BULGULARI TANIMAK

Kabýzlýk, kendini dolgunluk hissi ile gösterir. Ciddi þekilde günlük iþlerimizi etkilememesine raðmen kiþinin kendini rahatsýz hissetmesine neden olabilir. Sert ve kuru dýþký, geçiþi zorlaþtýrýr ve geçiþin aðrýlý olmasýna neden olur. Bazý kiþilerde zaman zaman dolgunluk hissi, karýn þiþkinliði ve yer deðiþtiren karýn aðrýlarý bu bulgulara eþlik edebilir.

Bir çok kiþi zaman zaman kabýzlýktan þikayet edebilir. Ortam deðiþikliði, seyahatlar, yeme alýþkanlýklarýndaki deðiþiklikler zorlu dýþkýlamaya neden olabilir. Bunlar ortam eskiye dönünce düzelir. Önemli olan hiçbir neden yokken aniden ortaya çýkan kabýzlýktýr. Bu durumda baðýrsaðý týkayan mekanik bir engel düþünülmelidir. Bu týkanýklýk kanser, iltihabi bir durum (divertikülit, Crohn Hastalýðý) veya yapýþýklýklar nedeni ile olabilir. Bu ani týkanýklýklara genellikle bulantý, kusma, karýn aðrýsý, ateþ gibi bulgular eþlik eder.

DIÞKILAMA ALIÞKANLIÐINIZ DÜZENLÝ MÝDÝR ?

Birçok insan, günde bir kez dýþkýlamadýðýnda kendini kabýz ve düzensiz hisseder. Bu her zaman doðru olmayabilir. Normalde dýþkýlama sayýsý günde 3 kezden haftada 3 keze kadar deðiþebilen geniþ bir aralýktadýr.

KABIZ OLUNDUÐU NASIL ANLAÞILIR?

Haftalýk dýþkýlama sayýsýnda azalma (Normalden daha az baðýrsak hareketleri)

Kuru, sert dýþký ve bunlarýn geçiþinde zorlanma ve aðrý hissi

Dýþkýlamadan sonrada rektumda (kalýn bagýrsagýn son kýsmý) dolgunluk ve tam boþalamama hissi

Yukarýdaki belirtileri olan bireylerde kabýzlýk rahatsýzlýðý nedeniyle doktor kontrolü gerekebilir.

KABIZLIÐIN NEDENLERÝ NELERDÝR ?

Kabýzlýðýn nedenini anlamak için vücudun ihtiyaçlarýný göz önünde bulundurmak gerekir. Zaman zaman diyet ve egzersizle bu ihtiyaçlar deðiþebilir. Bazý hastalýklarda vücut kabýzlýðý da içeren belirtiler verebilir.

Normalde günlük tüketilmesi gereken lif miktarý 25-30 gram kadardýr. Modern yaþam ve hýzlý, kolay yemek çözümleri ile günlük alýnan lif miktarýnýn azalmasý kabýzlýða yol açar.

Ýnsanlarýn %70-80 kadarý yaþamlarýnda bir dönem kabýzlýktan þikayet ederler. Kýsa süreli ve tekrarlanmayan kabýzlýk genelde alýþkanlýklarýmýzýn kýsa süreli deðiþmesi ile meydana gelir.

Birçok faktör kabýzlýða neden olabilir. Baþlýcalarý þunlardýr:

Kötü beslenme alýþkanlýðý (fazla miktarda kafein alýmý, düzensiz beslenme zamanlarý gibi)

Diyetteki yetersiz fiber (lif)

Az egzersiz yapma

Az sývý alma

Baðýrsak hareketlerini kendi isteðiyle engellemek

Stres ve anksiyete

Rutin hayatta deðiþiklikler. (Hamilelik veya seyahat gibi)

Kullanýlan ilaçlarýn yan etkileri

Ýlritabýl baðýrsak sendromu

Týkanýklýða neden olan baðýrsak hastalýklarý (ör: kanser, Crohn Hastalýðý, divertikül)

Cerrahi tedavi (karýn içi yapýþýklýklar, Hirschsprung hastalýðý)

Sistemik hastalýklarýn varlýðý (aþaðýda tablo)

ÝRRÝTABIL BARSAK SENDROMU

Ýrritabýl barsak sendromu olan hastalardaki baðýrsak spazmlarý (kasýlmalarý), hastanýn dýþkýlama alýþkanlýðýný deðiþtirebilir. Bu hastalarda aralýklý olarak kabýzlýk ve ishal ataklarý görülebilir. Buna ek olarak karýnda þiþkinlik, aðrý, gaz þikayetleri olabilir.
NEDENÝ BÝLÝNMEYEN KABIZLIK (KRONÝK ÝDÝYOPATÝK KABIZLIK)

Fonksiyonel kabýzlýk olarak bilinen hastalýk ender olarak görülür. Nedeni belli deðildir. Uzun sürelerden beri kabýz olan bireylerde bazen ilaç tedavisi de faydalý olmaz. Bunun altýnda bir çok problem olabilir. Hormonal deðiþiklikler, kalýn barsaðýn kas ve sinir sistemi problemleri neden olabilir. Bu tip kabýzlýk çocuklarda ve kadýnlarda daha sýk rastlanýr.

Dýþkýnýn kalýn baðýrsaktan geçiþ süresinin uzamasý veya baðýrsak duvarýnda ilerleyici baðýrsak hareketlerini saðlayan kaslardaki problemler buna neden olabilir. Bu durumda rektum (kalýn baðýrsaðýn son kýsmý) içinde biriken dýþký, kas hareketlerindeki zayýflýk nedeni ile dýþarý atýlamaz.

NE ZAMAN DOKTORA GÝDÝLMELÝDÝR ?

Genellikle kolayca düzeltilebilen geçici bir durumdur. Ne var ki bazen daha ciddi problemlere iþaret edebilir. Aþaðýdaki durumlardan biri varsa doktora gitmek gerekir:

Kalýcý ve açýklanamayan kabýzlýk durumu

Baðýrsak alýþkanlýklarýnda deðiþiklik (sýklýðýnda artma veya azalma olmasý)

Dýþký çapýnda incelme ve kanlý dýþkýlama

Diyet deðiþikliklerine raðmen yedi günden uzun süren kabýzlýk

Dýþkýda kan, karýn aðrýsý veya hassasiyeti

KABIZLIK NEDENLERÝNÝN ARAÞTIRILMASI

Kabýzlýðýn bir çok nedeni olabilir. Basit veya özel tedavinin uygulanabilmesi için nedenin ortaya çýkarýlmasý önemlidir. Doktor, kolon içinde daralma veya týkanýklýk yapan anatomik sebepleri araþtýracaktýr.

Öncelikle dikkatli bir hastalýk hikayesi, kullanýlan ilaçlar, dýþkýlama düzeni, dýþký tipi, ýkýnma ve tam boþalma hissi doktor tarafýndan sorgulanýr. 40 yaþ üzerindekilerde kalýn baðýrsak kanseri araþtýrýlmalýdýr. Bunun ardýndan anorektal (makat) alanýn parmakla muayenesi yapýlýr. Baðýrsaðýn endoskopi (kolonoskopi) yada baryum grafi (ilaçlý kolon filmi) çalýþmalarý ile incelenmesi Polipler, tümör gibi ciddi kabýzlýk sebeplerinin araþtýrýlmasýna yardýmcý olur. Anatomik bir problem tespit edilirse tedavi direkt bu nedene göre olur.

Bunun haricinde iþlevsel bozukluklara yönelik incelemeler de yapýlabilir. Bunlardan bazýlarý aþaðýda anlatýlmýþtýr.
Kalýn baðýrsak transit testi

Dýþkýnýn kalýn baðýrsaktan geçiþ süresini hesaplamaya yarar. Ýçinde çok sayýda küçük halkalar olan bir kapsül hastaya içirilir. Kapsülün içindeki halkalar çekilen karýn grafisinde (röntgen) görüldüðü için baðýrsak içindeki ilerleyiþi çekilen grafiler ile takip edilir. Normalde kapsül alýndýktan 5 gün sonra halkalarýn % 80 i dýþký ile atýlýr. Beþinci gün çekilen karýn grafisinde halkalarýn %20 sinden fazlasýnýn halen baðýrsak içinde görülmesi baðýrsak geçiþ süresinin uzunluðuna iþaret eder.
Balon Atýlým testi

Rektumun boþalma iþlevini deðerlendirir
Anal manometri

Makatý kontrol eden kaslarla rektum arasýndaki koordinasyonu ve kaslarýn fonksiyonlarýný deðerlendirir.

Elektrofizyoloji

Makatý kontrol eden kaslarýn sinirsel uyarýmýný kontrol eder.
Defekografi

Dýþkýlama sýrasýnda çekilen ilaçlý grafidir ve boþaltým fonksiyonunu deðerlendirir.

Bu testler sonucunda kabýzlýða neden olan birçok anatomik yada fonksiyonel nedenler tespit edilebilir.

KABIZLIK HERHANGÝ BÝR SORUN YARATIR MI ?

Bazen kabýzlýk sorun yaratabilir. Tuvalette uzun süre oturma, ýkýnma hemoroidlerin (Basur/ Mayasýl) belirgin hale gelmesine neden olur. Buna ek olarak sert dýþký anüsten (makat) geçerken zedeleyebilir ve anal fissür (yýrtýk) oluþur. Hastada her tuvalette aðrý, kanama ve yanma olur.

Aþýrý derecede ýkýnma baðýrsaðýn içini döþeyen tabakanýn dýþa doðru dönmesine neden olabilir. Bu duruma rektal prolapsus denir.

Bazý hastalar sert ve kuru dýþkýyý çýkaramazlar. Rektumda (kalýn baðýrsaðýn son kýsmý) biriken dýþký taþlaþýr ve týkanýklýða neden olabilir.

Tüm yukarýdaki hastalýklar, kabýzlýðýn giderilmesi ile önlenmiþ olur.

KABIZLIKTAN KORUNMAK ÝÇÝN NELER YAPMALIYIZ?

Bazý basit uygulamalarla belirtileri azaltmak ve kabýzlýktan korunmak mümkündür. Aþaðýdaki önerilere uyulmasý kabýzlýk sorununu çözmede yardýmcý olur.

- Daha fazla fiber (lifli gýda) tüketilmesi

- Meyvelerin kabuklarýný soymadan yenmesi

- Kurutulmuþ meyve yenmesi (kayýsý, üzüm, erik vs)

- Kabuklu çið sebze tüketilmesi

- Daha fazla su içilmesi (günde 8-10 bardak sývý veya su )

- Düzenli egzersiz yapýlmasý (düzenli yürüyüþ, karýn egzersizleri)

- Düzenli dýþkýlama alýþkanlýðý kazanýlmasý

- Dýþkýlama uyarýlarýnýn engellenmemesi. (Dýþkýlama gelince ertelenmemeli. Acele etmeden, rahatça gevþeyerek zorlamadan dýþkýlama yapýlmasý. Geciktirmek ileride daha fazla gerilime neden olur.)

- Düzenli yemek yenmesi. (Yiyeceklerin iyi ve yavaþ çiðnenmesi)

- Stresin azaltýlmasý

TEDAVÝ

Doktor hastanýn kabýzlýk hikayesini ve diðer sindirim sistemi problemlerini bilmek isteyecektir. Baðýrsak alýþkanlýklarýný, diyeti, stres faktörleri ve kullanýlan ilaçlarý bilmek isteyecektir. Bunlarý araþtýrmak, doktorun, ana nedeni bulmasýnda yardýmcý olacaktýr.

Sonra bir fizik muayene ve spesifik testler yapmak gerekmektedir.

Ana hatlarý ile hastaya baðýrsak fonksiyonlarý ve diyet eðitimi, davranýþ modifikasyonu, ilaç tedavisi ve ender olarak cerrahi tedavi önerilebilir.

Hastalara düzenli egzersiz yapmasý, lifli gýda tüketimi, dýþkýlama ihtiyacýný ertelememeleri tavsiye edilir. Dýþkýlamanýn rahatça olabilmesi için bireyin yeterli zamaný ayýrmasý gerekir. Gastrokolik refleksin (yukarýda izah edilmiþtir) iþlerlik kazanmasý için sabah kahvaltýdan sonra dýþkýlama alýþkanlýðýný kazanmasý öðretilir. Kabýzlýða neden olan ilaçlar býrakýlýr veya bir baþkasý ile deðiþtirilir. Hastalar dýþkýlamayý kolaylaþtýran laksatifler ve yan etkileri hakkýnda da bilgilendirilir.

Yaþam tarzý deðiþiklikleri sorunu çözmüyorsa doktor aþaðýdaki tedavi yöntemlerini önerebilir:

A) Fiber

B) Dýþký yumuþatýcýlarý

C) Biofeedback

D) Cerrahi tedavi

Bunlar sadece önerildiði þekilde uygulanmalýdýr. Deðiþik tedaviler çeþitli yollardan etkilerini gösterecektir. Doktorun hasta için en iyi yöntemi seçmesine izin verilmelidir.

A) POSA (LÝFLÝ GIDA) HAKKINDA NELERÝ BÝLMELÝSÝNÝZ ?

Sýk rastlanan konstipasyonlarý (kabýzlýklarý) tedavi etmenin en iyi yollarýndan biri diyette daha yüksek fiber alýmýdýr. Fiberler bitkilerin sindirilemeyen parçalarýdýr. Hacim kazandýrýr ve tuttuklarý su ile dýþkýyý yumuþatýp kolay atýlmasýný saðlar.

Fiberler iki deðiþik tip olarak alýnýrlar ve her iki tip de düzenli baðýrsak iþlevi için gereklidir.
1) Çözünebilir (soluble) fiber:

Suda çözünen jelatinöz bir maddedir. Dýþkýlama düzenini saðlar ve yumuþak dýþký oluþumunu kolaylaþtýrýr. Yulaf, fasulye, meyve çeþitleri ve psyllium içeren ürünler iyi kaynaklardýr.
2) Çözünmeyen (insoluble) fiber:

Suda çözünmezler. Sindirim sisteminden çok çabuk ve tek parça olarak geçerler. Düzenli dýþkýlamaya ve dýþkýnýn hacimli olmasýna yardýmcýdýr. Tahýl ürünleri, lapalar ve çeþitli sebzeler iyi kaynaklardýr.
LÝFLÝ ARTTIRMANIN KOLAY YOLLARI VAR MIDIR ?

Diyete fiber katmak sanýldýðýndan daha kolaydýr. Baþlangýç için bazý ipuçlarý:

Kepek ekmeði, kahverengi pirinç, meyve-sebze gibi yüksek fiberli gýdalar, beyaz ekmek beyaz pirinç ve chips-þekerleme gibi düþük fiberli gýdalara tercih edilmeli.

Daha fazla çið sebze ve kabuðu soyulmamýþ meyveler yeme alýþkanlýðýný kazanmak çalýþmak.Sebzeleri piþirmek içlerindeki fiber miktarýný düþürür. Kabuklar da iyi birer fiber kaynaðýdýr.

Her öðünde yüksek fiberli gýda almak. Unlu lapalar iyi bir baþlangýç olabilir fakat meyve-sebzeleri de bulundurmak þartýyla

Ýki önemli nokta:

1) Fiber miktarýnýn yavaþ yavaþ arttýrýlmasý. Çok miktarlarda lifli gýdaya hýzlý bir þekilde baþlanmasý rahatsýzlýk verici þiþkinlik, gaz ve aðrýya neden olabilir.

2) Lifli gýda ile beraber günde en az 8-10 bardak sývý alýnmasý unutulmamalýdýr.
LÝF HAKKINDA SORULAR?Günde ne kadar fibere gereksinim var ?

Diyet uzmanlarý günde 25-35 gram fiber önermektedir.
Fiber alýmýný arttýrmanýn en iyi yollarý nelerdir ?

Çok çeþitli yüksek fiberli gýdalar alýnmasý. Günlük besinlerde düþük fiberlileri yüksek fiberli gýdalarla deðiþtirilmesi. Bol bol meyve-sebze yenmesi
Fiber (lif) alýmýnýn arttýrýlmasý, hangi oranda olmalý dýr ?

Yavaþ yavaþ arttýrmak gerekir. Çok erken ve çok fazla miktarda fiber alýmý þiþkinlik ve karýn aðrýsý yapabilir. Bunu arttýrmak birkaç haftayý alabilir. Bu iþ için çalýþýrken, mutlaka yeteri kadar sývý almak unutulmamalýdýr.
B) BÝR LAKSATÝF (MÜSHÝL) ALMAK UYGUN MUDUR?

Doktor bir laksatif (dýþkýlamayý kolaylaþtýran ilaç) reçete edebilir. Laksatiflerin bir çok türü vardýr ve hastaya göre deðiþen yarar ve yan etkileri mevcuttur.
Dýþký miktarýný artýran (Lif Ýçeren Ürünler) Laksatifler:

Dýþkýdaki lif oranýný artýrýrlar. Baðýrsak içeriðindeki sývýyý emerek etki ederler. Bu da yumuþak kývamda dýþký oluþturur ve baðýrsak hareketlerini artýrýr. Beraberinde kullanýlan ilaç emilimini etkileyebilirler. Vücudun normal iþlevini taklit ettikleri için doðal yollarla çalýþýrlar. Laksatifler arasýnda en güvenilir olanýdýrlar. Ancak artmýþ gaz üretimine yol açabilirler. Piyasada bulunanlar: Psyllium seed husk (GNC), Metamucil®, Citrucel®, Serutan®
Dýþký Yumuþatýcýlar:

Baðýrsak hareketlerini artýrmaz fakat sert dýþkýnýn sebep olduðu zorlu geçiþi kolaylaþtýrýrlar. Kalýn baðýrsaktan su ve elektrolit salgýlatýrlar. Kuru ve sert dýþkýyý yumuþatýrlar ve ishal meydana gelir. Kýsa dönem tedaviler için iyidir. Ikýnma yapmanýn sakýncalý olduðu durumlarda [hamilelik, makat (anorektal) cerrahi, makat aðrýlarý sýrasýnda] tercih edilebilir. Uzun dönem kabýzlýkta kullanýmlarý pek iyi sonuç vermez. Piyasada bulunanlar: Colacel®, Dialose®, Surfak®

Diðer bir dýþký yumuþatýcýsý dýþkýyý kayganlaþtýrarak ilerlemesini saðlayan mineral yaðýdýr. Uzun süre yatmaya baðlý kabýzlýkta tercih edilebilir. Kullaným sýrasýnda ilacýn solunum yollarýna kaçmamasýna dikkat etmek gerekir.
Uyarýcý Laksatifler:

Su ve elektrolit salgýlanmaýný arttýrmanýn yanýnda baðýrsaktaki kas kasýlmalarýný artýrarak etki gösterir. Bütün uyarýcý laksatifler temel olarak bu yolla çalýþmalarýna raðmen ayný deðillerdir. Kramplara, bulantý ve kusmalara neden olabilirler. Bu ilaçlar antrakin türevleri (kaskara, senosid, kastor yaðý, risinoleik asit) ve difenilmethane türevlerini (bisakodil) içeririler. Uzun süre kullanýlmamalýdýr.

Antrakin türlerini kullananlarda baðýrsakta kahverengi pigment birikimi olur. Bu ilaçlar þiddetli kabýzlýk durumlarýnda ve diðer ilaçlara cevap alýnamayan durumlarda tercih edilmelidir. Uzun süre bu ilaçlarý kullananlarda baðýmlýlýk olabilir. Yavaþ yavaþ kesilmelidir. Piyasada bulunanlar: Dulcolax®, Senokot®
Ozmotik Laksatifler:

Suyu baðýrsak içine emerek basýncýn artýþýna ve baðýrsaða boþalmasý yönünde mesaj gönderilmesine neden olurlar. Çok fazla suyun emilmesi baðýrsak hareketlerinin kaybýna ve vücudun su dengesinin bozulmasýna neden olur. Ýki tipi vardýr. Zayýf emilen iyonlar ( Magnesyum sitrat® , fleet fosfo soda) ve zayýf emilen þekerlerden (laktüloz, polietilen glikol, sorbitol solüsyonu %70) oluþur. Uzun süreli yatmaya baðlý kabýzlýk sorunu olanlarda kýsa süreli kullanýlabilir. Bu ilaçlarý kalp yetmezliði ve sývý kaybý olan hastlarda kullanmamak gerekir. Yine böbrek yetmezliði olan hastalarda fosfat veya magnezyum zehirlenmesi geliþebileceði akýlda tutulmalýdýr.

Polietilen glikol solüsyonu (Golytely) ve sodyum fosfat (fleet fosfo soda) hýzlý baðýrsak boþalmasý gerektiðinde (kolonoskopi öncesi, cerrahi öncesi) tercih edilmelidir.
Prokinetik Ýlaçlar:

Baðýrsak hareketlerini hýzlandýrýr. Sisaprid
Lavmanlar (Enemalar):

Makattan uygulanýr. Kalýn baðýrsaðý sývý ile doldurulur. Dýþkýnýn yumuþatýlmasý ve baðýrsak hareketlerini artýrýlmasý saðlanýr. Bu amaçla musluk suyu veya fosfo soda kullanýlabilir.

Birçok ürün mevcut olduðundan, birey için doðru seçimi doktor yapacaktýr.

Problemi, doðal yollarla çözümlemek ve uzun süre ilaç alýmýndan kaçýnmak doðru olan yoldur. Uyarýcý laksatiflerin uzun süre kullanýmý kalýn baðýrsaðýn normal tonusunun kaybolmasýna yol açarak kasýlma yeteneðinin kaybolmasýna, kabýzlýða ve baðýmlýlýða neden olur. Dýþký miktarýný artýran (Bulk-forming) laksatifler uzun süre kullaným için güvenlidirler.
C) BAÞKA TEDAVÝ YOLLARI VAR MI ? BÝOFEEDBACK

Tedavide diðer bir þeçenek biofeedback dir. Bu tedavide amaç hastanýn puborektal ve dýþ makat kasýnýn gevþemesini kendisinin bir bilgisayar aracýlýðý ile denetleyebilmesidir.
D) CERRAHÝ TEDAVÝ

Son olarak bazý hastalarda kalýn baðýrsak geçiþ süresi kýsa ise cerrahi tedavi önerilir. Yapýlacak cerrahi iþlem ile kalýn baðýrsaðýn büyük bir kýsmý çýkarýlýr ve baðýrsak devamlýlýðý ince baðýrsaklarýn kalýn baðýrsaða birleþtirilmesi ile saðlanýr.

---

Etiketler : kabýzlýk , kabýzlýk nedir , kabýzlýk nasýl geçer , kabýzlýða iyi gelen yiyecekler , kabýzlýk tedavisi , kabýzlýk için ilaç , kabýzlýk nedenleri