Ýnsanýn sindirim sisteminde oluþan gaz miktarý kiþiden kiþiye ve gýdalara göre deðiþir. Bu nedenle normal gaz tanýmý da zordur. Her bireyin sindirim kanalýnda gaz oluþur fakat gazý çýkartmak utandýrýcý ve rahatsýz edici olabilir.

Aþýrý Gaz problemi olanlara aþaðýdaki sorular sorulur:

- Yemeðinizi hýzlý veya stres içinde mi yersiniz ?

- Kuru fasulye, lahana ve muz gibi gaz üreten besinleri aþýrý tüketir misiniz ?

- Sigara , puro içer misiniz?

- Gevþek takma diþiniz var mý ?

Eðer bu sorulardan birine cevabýnýz evet ise Aþýrý Gaz problemi ile mücadele etmeniz gerekir.

Geðirme, aþýrý þiþkinlik ve gaz çýkarma sorunlarýyla ile müracaat eden hasta sayýsý oldukça fazladýr. Bu sorun can sýkýcý olmakla beraber, genellikle zararsýz ve önlenebilir bir sorundur.

BAÐIRSAK GAZININ NEDENLERÝ:

Mide baðýrsak kanalýndaki gaz iki kaynak ile oluþur. Biri yutulan hava diðeri ise baðýrsakta bulunan zararsýz mikroorganizmalarýn gýda artýklarýndan oluþturduðu gazdýr.

Hava yutulmasý (aerofaji) midedeki gazýn en önemli nedenidir. Herkes yemek yerken veya su içerken az miktarda hava yutar. Fakat hýzlý yemek yemek, yemek yerken konuþmak, sakýz çiðnemek, sýgara içmek ve gevþek takma diþ kullanmak yutulan hava miktarýný artýrýr.

Geðirme ile yutulan havanýn büyük bir kýsmý mideden aðýz yolu ile çýkar, geri kalan gaz ince baðýrsaklara geçer, bir kýsmý ince baðýrsaklarda emilir,geri kalaný kalýn baðýrsaða geçer ve makattan vücudu terk eder.

Kalýn baðýrsakta bulunan zararsýz mikroorganizmalar gýda artýklarýndan gaz üretir. Bu mikroorganizmalar, mide baðýrsak kanalýnýn daha yukarý kýsýmlarýnda sindirilemeyen kompleks karbonhidratlarý (þeker, niþasta, lif), selülozu sindirebilir. Bu sýrada gaz açýða çýkar. Herkesin kalýn baðýrsaðýnda belli oranda zararsýz mikroorganizma vardýr.

Yutulan ve baðýrsaklarda üretilen hava miktarý deðiþkendir. Mide ve baðýrsaklardaki gazýn yaklaþýk %99 u nitrojen, oksijen, karbon dioksit, hidrojen ve metandan oluþmaktadýr. Bu 5 çeþit gazda kokusuzdur. Hidrojen ve karbon dioksitin karbonhidratlarýn kalýn baðýrsak da tam olarak emilmemesinden dolayý yoðun miktarda üretilir. Metan gazý ise, ancak insanlarýn %30 unda üretilir. Metan gazý üretimi diyet baðýmlý deðildir, daha çok ailesel (kalýtsal) özellik göstermektedir. Gazýn hoþ olmayan kokusu hidrojen sülfit, amonyum, indol ve skatol gibi diðer kimyasallara aittir.

Çýkarýlan gaz miktarýnýn yaklaþýk yarýsý yutulan havadan meydana gelmektedir. Saðlýklý birçok insan, günde yaklaþýk 10 kez gaz çýkarmaktadýr. Ancak normalden daha çok gaz üretiyor yada gaz üreten yiyecekler fazla miktarda alýnýyorsa günde 50-100 kez gaz çýkarýlabilir.

EN SIK RASTALANAN ÞÝKAYETLER

Aþýrý gaz þikayeti olan hastalar, genellikle þu belirtilerle baþvururlar.

Hastalar sabah uyandýklarýnda karýnlarýný düz olduðunu ve gün içinde giderek þiþtiðinden, hatta elbiselerinin onlarý rahatsýz ettiðinden þikayet ederler. Bazý kadýnlar menstrüel kanama öncesi þikayetlerin artmasýndan rahatsýzdýrlar.
Geðirme

Baðýrsak gazýnýn en sýk sebebi yutulan havadýr. Hýzlý yemek yemek, içecekleri kamýþ kullanarak içmek, sakýz çiðnemek, þeker emmek, sigara içmek ve gevþek takma diþ kullanmak hava yutmayý kolaylaþtýrýr. Geðirti ile midede biriken aþýrý gaz, yemek borusuna oradan da aðýz yoluyla geri atýlmasý ile oluþur.

Bazý bireyler ardý ardýna geðirirler. Bu tip geðirtinin yenilen ve içilen gýda ile pek bir ilgisi yoktur. Asýl neden, psikolojik olarak yutulan aþýrý havadýr. Yutulan bu hava midede fazla miktarda gaz birikimine ve kronik geðirmeye neden olur. Bu durum, midenin aþýrý gaz ürettiði anlamýna gelmemelidir.

Sosyal olarak rahatsýz edici ve kalýn baðýrsakta oluþan hidrojen ve karbondioksit gazlarýnýn neden olduðu bir þikayettir. Baðýrsakta tam olarak emilemeyen karbonhidratlarýn (selüloz gibi) kalýn baðýrsakta bakteriler tarafýndan parçalanmasý sýrasýnda oluþurlar. Deðiþik karbonhidratlarýn tam olarak emilememesi normal bir durumdur. Bu emilemeyen karbonhidratlara bakterilerin etkisi nedeniyle gaz üretilir.

Kuru fasulyenin gaz oluþturma yeteneði iyi bilinmektedir. Kuru fasulye ve lentilin içindeki þekerler ince baðýrsaktaki enzimler tarafýndan parçalanmaya dirençlidirler. Bu þekerler kalýn baðýrsaða geldiðinde bakteriler tarafýndan fermente edilirler ve açýða gaz çýkar.

Buðday, yulaf, mýsýr, patates ve bazý sebze ve meyve içindeki karbonhidratlar da kalýn baðýrsaða kadar tam olarak sindirilmez ve emilmez. Buna ek olarak insanlarýn süt içindeki ana þeker olan laktoz a duyarlýlýklarýda deðiþkendir. Bir çok eriþkinde laktozu parçalayan ana enzim olan laztaz eksikliði görülür ve bu insanlar laktozu parçalayýp sindiremezler. Laktaz enzimi ayrýca yaþla da miktarý azalan bir enzimdir. Saðlýklý insanlarýn %40-50 si sentetik bir þeker olan sorbitolün emilimini de yapamazlar. Her gün 10 gram sorbitol kullanýmý (5 adet þekersiz sakýz çiðneme) ile gaz üretimi artar.

AÞIRI GAZ ÜRETEN YÝYECEKLER ÞUNLARDIR:

Karbonhidrat içeren gýdalar gazýn oluþumundan sorumludur. Yaðlar ve protein gaz oluþumuna neden olamaz fakat kokusunu etkileyebilir.
Þekerler:

Gaz üretimine neden olan þekerler rafinoz, laktoz, fruktoz ve sorbitoldür.
Rafinoz:

Fasülyede fazla miktarda bulunurken lahana, Brüksel lahanasý, brokoli, kuþkonmaz, diðer sebzeler ve hububatta az miktarlarda bulunur.
Laktoz:

Laktoz sütte bulunan doðal þekerdir. Ayný zamanda süt ürünlerinde de bulunur. (Süt, peynir, krema, dondurma vs)
Fruktoz:

Soðan, enginar, armut ve buðday da bulunur. Fruktoz ayný zamanda bazý içeceklerde ve meyve sularýnda tatlandýrýcý olarak kullanýlýr.
Sorbitol:

Doðal olarak meyvelerde bulunur. Elma, armut, erik, þeftalide sorbitol vardýr. Sorbitol ayný zamanda yapay tatlanmdýrýcý olarak yemeklerde, sakýz ve þekerlerde bulunur.
Niþastalar:

Patates, mýsýr, sehriye ve buðday kalýn baðýrsakta gaz üretimine neden olur. Niþastalar içinde pirinç gaz üretilmesine neden olmaz.
Lifler (Fiber):

Çoðu gýda, çözünebilen ve çözünmeyen lif içerir. Çözünebilen liflerin sindirimi kalýn baðýrsakta olur ve gaz üretirler. Fasulye, kuru bezelye, soya fasulyesi, mercimek, yulaf kepeði, çoðu meyve çözünebilir lif içerirler. Çözünmeyen lifler, kalýn baðýrsakta sindirilmeden dýþký ile atýlýrlar. Bu nedenle gaz üretimi çok az olur.
TEDAVÝ Geðirme, Þiþkinlik Hissini ve Aþýrý gaz çýkarmayý azaltmak için:

Gýda günlüðü tutulur. Kiþiyi hangi gýdalar etkiliyorsa onu belirlemeye çalýþýlmalýdýr.

Kiþi geðirmek için kendini zorlamamalýdýr.

Hava oluþturan yiyeceklerin alýmý azaltýlmalýdýr. Fýrýnlanmýþ gýdalar, ince çekilmiþ kremalar, sülfe ve karbonhidratlý yiyeceklerden kaçýnýlmalýdýr.

Sigara içme, sakýz çiðneme, þeker emme, içecekleri kamýþ kullanarak içme veya dar aðýzlý þiþelerden içme uygulamalarýndan kaçýnýlmalýdýr.

Düzenli yemek yeme

Her öðünlerde eþit oranlarda yemek yenilmelidir

Hýzlý yemek yemekten kaçýnýlmalýdýr

Gevþek takma diþler düzeltilmelidir

Yemekten hemen sonra yatýlmamalýdýr

Yaðdan zengin gýdalar, kýzartmalar, krema ve soslu yiyecekler ve hamur iþlerinden kaçýnýlmalýdýr. (Yað kýsýtlamasý ile sindirim sistemi üzerine düþen yük azalýr ve üretilen gaz miktarý da azalýr)

Kabýzlýk sorunu yok ise gaz ve þiþkinliðe neden olan lifli gýdalardan kaçýnýlmalýdýr

Düzenli fiziksel egzersiz yapýlmalýdýr

Kiþi kendini kötü hissettiren yiyecekler yememeli (yiyeceklere herkesin toleransý farklýdýr)

Süt ve ürünleri tolere edebilecek miktarda tüketilmeli. (Laktaz eksikliði olanlar ancak yarým bardak süt veya yoðurdu tolere ederler)

Diyet ürünleri, sorbitol, mannitol gibi diabetik ürünleri içeren yiyecekle, þekersiz (tatlandýrýcý ile yapýlmýþ) sakýz ve tatlýlar fazla tüketilmemeli

Aktive kömür (karbon) tablet veya kapsüller kullanýlabilir. Bunlar geniþ yüzeylerinde gaz toplarlar. (Kömür, dýþkýya siyah renk verir) (aktive karbon ilaç olarak eczanelerde satýlýr)

Simetikon içeren ürünler kullanýlabilir. Simetikon yüzey gerimlerini düþürerek gaz partiküllerini parçalar.

---

Etiketler : baðýrsak gazýnýn nedenleri , aþýrý gazýn nedenleri , aþýrý gaz sorunu , aþýrý gaz çýkarma neyin belirtisi , aþýrý gaz problemi , aþýrý gaz yapan yiyecekler